งูเป็นสัตว์เลื้อยคลาน  ลักษณะทั่วไป เป็นสัตว์เลือดเย็นพบได้ทั้งบนบก ในน้ำและในทะเล
ซึ่งในทางชีววิทยาแบ่งได้หลายกลุ่ม เช่น  งูบก งูทะเล, แบ่งตามเขี้ยว เช่น  เขี้ยวหน้า ,เขี้ยวพับ
,เขี้ยวหลัง  แต่สิ่งที่เราอยากทราบมากกว่าโดยเฉพาะเวลาหลังถูกงูกัด   คือ    งูมีพิษหรือไม่มีพิษ
 
ลักษณะของงูพิษ
1. ต้องมีเขี้ยวพิษ    ถ้าจับงูได้ ให้ใช้สันมีด หรือ ไม้บันทัด อ้าปากงูแล้วครูดตามแถบฟันบนของงู
จากส่วนลึกในปากออกมา   ถ้าเป็นงูพิษจะสะดุดเขี้ยวและมองเห็นเขี้ยวชัดเจน
ถ้าเขี้ยวพิษอยู่ใต้ตา, พับได้  จะเป็นงูพิษกลุ่มพิษอ่อน
ถ้าเขี้ยวอยู่ด้านหน้า  พิษมักจะรุนแรง
2. แผลที่งูกัด จะพบรอยเขี้ยวพิษ   1-2  รอย ส่วนใหญ่มักมี  2 รอย   และมีอาการที่ปวดมาก
บริเวณที่ถูกกัด บางครั้งจะเป็นรอยครูด จากการกระชากอวัยวะหนี  มีเลือดออกที่รอยเขี้ยว
อาจพองเป็นถุงน้ำได้
3. ลักษณะทั่วไป เช่น แผ่แม่เบี้ยได้,ลำตัวเป็นสันหรือสามเหลี่ยม หรือเป็นงูทะเล  พวกนี้มักเป็นงูพิษ
สำหรับตาของงู ขึ้นกับชนิด ใช้เป็นแนวทางการดูว่าเป็นงูพิษได้ยาก

                เมื่อท่านถูกสัตว์มีพิษกัด  แต่ไม่ทราบว่าถูกอะไรกัด(งู,ตะขาบ,แมงป่อง,ฯลฯ..)

สิ่งที่ควรทำก่อนมา รพ.คือ
1. ล้างแผลด้วยน้ำประปาธรรมดา   ไม่ควรใช้ เหล้า, ยาสีฟัน, ขี้เถ้าทาแผล
2. บีบเลือดบริเวณบาดแผลออกเท่าที่ทำได้    ไม่ควรใช้ปากดูดเลือด หรือเปิดปากแผลเองด้วยของมีคม
3. ไม่ควรใช้ผ้าหรือเชือกรัดเหนือบริเวณที่ถูกกัดให้แน่นที่สุด(ตามที่แต่เดิมเคยเชื่อว่าป้องกันพิษเข้าสู่หัวใจ)
เพราะจะทำให้แขนขาส่วนปลายขาดเลือดไปเลี้ยง  ซึ่งอันตราย
        ถ้าจะรัด ควรรัดให้แน่นพอที่สามารถสอดนิ้วมือเข้าใต้วัสดุที่ใช้รัดได้  1 นิ้วมือ
และรัดทั้งเหนือและใต้แผลประมาณ 3 นิ้วมือ
4. รีบมาโรงพยาบาล ให้เร็วที่สุด
 
 ที่โรงพยาบาล..สิ่งที่ท่านควรทราบคือ
1. อาการบวม,ปวด ไม่ได้บ่งชี้ว่าสัตว์ที่กัดท่านเป็น  งู
2. บาดแผลจากงูหรือสัตว์อื่นๆกัดเป็นแผลสกปรก  ท่านควรได้รับการฉีดวัคซีนป้องกันบาดทะยัก,ยาปฏิชีวนะ
3. อาการของพิษงู   อาจเกิดได้ตั้งแต่15-30 นาทีหลังถูกกัด หรือบางครั้งอาจนานถึง  9  ชม หลังถูกกัด
ดังนั้นจึงต้องอาศัย  การเฝ้า สังเกตอาการ อย่างต่อเนื่อง
4. เซรุ่มแก้พิษงู  ส่วนใหญ่มักผลิตจากม้า ซึ่งทำให้เกิดอาการแพ้ได้ เพราะฉะนั้น จะฉีดเซรุ่มต่อเมื่อ
ผู้ป่วยมีอาการของพิษงูเท่านั้น
 
อาการแสดงของผู้ป่วยที่ได้รับพิษ  งู
มี  3   ประเภท ขึ้นกับชนิดของ งู
1. พิษต่อระบบประสาท(neurotoxin)
 -เป็นพิษที่เกิดจาก   งูเห่า , งูจงอาง, งูสามเหลี่ยม     และ งูทับสมิงคลา
-อาการเริ่มจาก  แขน    ขา      ไม่ค่อยมีแรง,   ง่วงนอน,หนังตาตก  ลืมตาไม่ค่อยขึ้น
ถ้าเป็นมากขึ้น    แขนขาจะหมดแรง  ,  กระวนกระวาย,ลิ้นเกร็ง    พูดจาอ้อแอ้ เหมือนลิ้นคับปาก
ตามัว  , น้ำลายฟูมปาก  เนื่องจากกล้ามเนื้อการกลืนเป็นอัมพาต ในที่สุดกล้ามเนื้อทุกส่วน
จะเป็นอัมพาต   หยุดหายใจและถึงแก่กรรม
2. พิษต่อระบบการแข็งตัวของเลือด(Hematotoxin)
-เป็นพิษที่เกิดจาก  งูเขียวหางไหม้,งูแมวเซา  และงูกะปะ
-อาการเริ่มจาก ปวดแผลมาก  มีเลือดซึมออกจากแผล,เลือดออกตามอวัยวะต่างๆ เช่น  เลือดกำเดา
เลือดออกตามไรฟัน  เหงือก,  ไอ   อาเจียน   ปัสสาวะ และอุจจาระเป็นเลือด
ถ้าเลือดออกมากจะเกิดภาวะระบบไหลเวียนเลือดล้มเหลว และ  ถึงแก่กรรมในที่สุด
3. พิษต่อกล้ามเนื้อ(Myotoxin)
-เป็นพิษที่เกิดจาก  งูทะเล
-อาการเริ่มจากปวดกล้ามเนื้อ   ต่อมาจะมีปัสสาวะ สีแดงคล้ำจากกล้ามเนื้อถูกทำลายตามด้วยไตวาย
และ ระบบหายใจล้มเหลว
 
สิ่งที่ท่านควรปฏิบัติ
1. ล้างแผล  ทำแผล
2. ฉีดวัคซีนป้องกันบาดทะยัก
3. สังเกตอาการที่ รพ. อย่างน้อย 2 ชม.   จากนั้นสังเกตอาการต่อที่บ้านอย่างน้อย  24 ชม.
ถ้ามีอาการผิดปกติ อย่างหนึ่งอย่างใด ก็ตาม      รีบมาพบแพทย์ทันที
4. กินยาตามที่แพทย์สั่ง
5. หลังจากพ้นช่วงสังเกตอาการ     ถ้าบริเวณที่ถูกกัด(แขน,ขา)  บวมมาก
ให้ยกบริเวณที่ถูกกัดให้สูงกว่าหัวใจ (เช่นใช้หมอนรองขา 1  ใบเวลานอน)

โดย  นพ.ธเนศ   พัวพรพงษ์   ศัลยแพทย์