ร่างกายของคนเรามีความสามารถพิเศษในการรักษาสภาวะ ต่าง ๆ ภายในร่างกายให้สมดุลย์กันอยู่เสมอ ดุลย์

น้ำตาลก็เช่นกันถ้าน้ำตาลในร่างกายอยู่ในสภาพที่ไม่สามารถไปใช้ได้เป็นพลังงานได้ตามปกติทำให้เกิดการคลั่งของน้ำตาลในเลือด เมื่อระดับสูงเกินขีดความสามารถที่ร่างกายจะกักเก็บไว้ได้ก็ออกมากับปัสสาวะเรียกว่าเบาหวาน

- ระดับน้ำตาลปกติในเลือด 60-110%

- ในปัสสาวะไม่ควรมีน้ำตาล

อาการของโรค

ถ่ายปัสสาวะบ่อย กระหารน้ำบ่อย ทานจะแต่น้ำหนักลด อ่อนเพลีย คันตามผิวหนัง เป็นแผลหรือฝีแล้วหาย

ยาก ตามัวพร่าชาตามปลายมือและเท้า

โรคแทรกซ้อนที่สำคัญ

- หลอดเลือดตีบแข็ง โรคหัวใจ โรคติดเชื้อต่าง ๆ โรคเชื้อรา การเสื่อมความรู้สึกทางเพศ วัณโรค ความดัน

 สูง โรคประสาท ตาพิการ

- การควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดอย่างดี จะช่วยเลื่อนเวลาของโรคแทรกซ้อนที่น่ากลัวได้

ถ้าน้ำตาลในเลือดสูงหรือต่ำ

- ถ้าน้ำตาลในเลือดสูง มีอาการหน้ามืด หวิว ใจสั่น เป็นลม เวียนศีรษะมีอาการคล้ายเป็นลม ให้รีบหาแพทย์

ทันที

- ถ้าน้ำตาลในเลือดต่ำอาการจะเกิดอย่างกระทันหันเหมือนน้ำตาลในเลือดสูงหน้ามืด หวิว ใจสั่น เป็นลม

 เวียนศีรษะ เหงื่อออกมาก ตัวเย็น ให้รับประทานน้ำหวาน หรือขนมหวานทันที จะช่วยให้อาการดีขึ้น

การควบคุมอาหารสำคัญอย่างไร

การควบคุมอาหารมีความสำคัญในการักษาเบาหวานมาก การควบคุมอาหารอย่างถูกต้องและเหมาะสม จะ

ช่วยให้ระดับน้ำตาลในเลือดไม่สูง และช่วยลดอาการแทรกซ้อนต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นจากโรคเบาหวาน การรักษาโรคเบาหวานให้ได้ผลนั้นจำเป็นต้องควบคุมอาหารอย่างสม่ำเสมอแม้ผู้ป่วยจะได้รับการรักษาด้วยการกินยาหรือฉีดอินซูลินแล้วก็ตาม ก็จำเป็นต้องควบคุมอาหารร่วมกัน

การควบคุมอาหารเป็นการรักษาที่สำคัญที่ดีที่สุด

การที่ผู้ป้วยโรคเบาหวานจำเป็นต้องควบคุมอาหารก็เพื่อ

1. ให้ผู้ป่วยสามารถรักษาระดับน้ำตาลในเลือดให้ใกล้เคียงระดับ

2. ควบคุมน้ำหนักของผู้ป่วยให้อยู่ในเกณฑ์ที่ควรเป็น

3. ป้องกันอาการหมดสติ เนื่องจากภาวะเป็นกรดในเลือดสูงเป็นผลจากการที่ผู้ป่วยมีระดับน้ำตาลใน

เลือด สูง

4. ป้องกันอาการหมดสติ อันเนื่องจากผู้ป่วยมีระดับน้ำตาลในเลือด

5. ลดอาการแทรกซ้อนอื่น ๆ ที่เกิดจากโรคเบาหวาน

6. ให้ผู้ป่วยได้รับสารอาหารที่เป็นประโยชน์ตามที่ร่างการต้องการ

7. ช่วยให้ผู้ป่วยมีสุขภาพแข็งแรง สามารถดำรงชีวิตและทำงานต่าง ๆ ได้เป็นคนปกติ

ผู้ป่วยโรคเบาหวานควรควบคุมอาหารอย่างไร

การควบคุมอาหารเบาหวานที่ถูกต้องนั้น ต้องควบคุมพลังงานในอาหารผู้ป่วยให้เหมาะสมกับแรงงานที่ผู้ป่วยใช้ใน

การทำกิจกรรมต่าง ๆ มิใช่จำกัดหรือควบคุมเฉพาะข้าวและน้ำตาลเท่านั้น ถ้ารับประทานเนื้อสัตว์และไขมันมาก ระดับน้ำตาล ก็สูงได้เพราะอาหารทุกอย่างให้พลังงานเมื่อได้รับมาก ๆ พลังงานที่ได้รับจะมากกว่าที่ร่างกายต้องการ ระดับน้ำตาลในเลือดจะสูง

ดังนั้น ผู้ป่วยจึงควรรับประทานข้าว เนื้อสัตว์ ไขมัน ผลไม้ในปริมาณที่กำหนด เพื่อให้ได้พลังงานเหมาะสม

กับความต้องการของร่างกายผู้ป่วยควรงดน้ำตาลและอาหารที่มีน้ำตาลทุกชนิด เพราะน้ำตาลในเลือดสูงเร็ว

ผู้ป่วยเบาหวานจะรับประทานอาหารอย่างไร

1. ทานอาหารครบ 5 หมู่ ประกอบด้วย เนื้อสัตว์ ข้าวหรือแป้งอื่น ๆ ไขมัน ผักผลไม้

2. ทานข้าวเป็นประจำตามที่กำหนด

3. ทานผักให้มาก โดยเฉพาะผักประเภทใบ และถั่วสด เช่น ผักคะน้า ผักบุ้ง ถั่วแขก ถั่วฝักยาว ฯลฯ

4. ตักข้าวตามจำนวนที่กำหนด ไม่ควรเติมอีกถ้าไม่อิ่มให้ทานผักเพิ่มลดอาหารประเภทแป้ง

5. หลีกเลี่ยงผลไม้ที่มีรสหวานจัด เช่น ทุเรียน ขนุน น้อยหน่า ลำใย ละมุด อ้อย มะขามหวาน ลูกเกต ลำใย

 แห้ง ผลไม้กระป๋องต่าง ๆ

6. ทานผลไม้ที่หวานน้อย เช่น ส้ม มะละกอ พุทรา ฝรั่ง ตามจำนวนจำกัด เช่น

 

แตงโม 1 ชิ้น ประมาณ	10 ชิ้นขนาดคำ
มะละกอ 1 ชิ้น ประมาณ	6 ชิ้นขนาดคำ
ส้มโอ	2 กลีบขนาดใหญ่
ส้มเกลี้ยง	1 ผล
ส้มเขียวหวาน	1 ผลขนาดกลาง
เงาะ	5 ผล
มะม่วงสุก,ดิบ	1/2 ผล
ชมพู่	3 ผล
มังคุด	2 ผลใหญ่ 3 ผล
ลิ้นจี่แกะเม็ด	4 ผล
ลางสาด	3 ผล
ฝรั่งเวียดนาม	1/4 ผลใหญ่
แอปเปิ้ล	1/2 ผล
องุ่นสด	8 - 10 เม็ด
ลูกตาลอ่อน	2 ผล
สัปปะรด	6 ชิ้นขนาดคำ

 

7. งดของหวานทุกชนิดและขนมที่ใส่น้ำตาล เช่น ทองหยิบ ฝอยทอง สังขยา ขนมหม้อแกง กะละแม ข้าว

 เหนียวแก้ว ข้าวเหนียวแดงเม็ดขนุน สัมปะนี มะพร้าวแก้ว ขนมเด็ก อาหารเชื่อมทุกชนิด เช่น ลูกตาล เชื่อม กล้วยเชื่อม มันเชื่อม มะตูมเชื่อม พุทราจีนเชื่อม สาเกเชื่อม ไอศครีม ฯลฯ

8. หลีกเลียงการทานเครื่องในสัตว์ต่าง ๆ

9. หลีกเลี่ยการทานไขมันสัตว์ น้ำมันหมู เนย มันหมู มันไก่ เนื้อติดมัน หมูสามชั้น ครีม และน้ำมันพืช

 จำพวก กะทิ น้ำมันมะพร้าว น้ำมันปาล์ม หนังไก่ ข้าวขาหมู

10.ใช้น้ำมันพืชที่มีส่วนผลมของน้ำมันถั่วเหลือง น้ำมันรำ น้ำมันฝ้าย น้ำมันข้าวโพด ให้มากขึ้น โดยใช้ใน

การ ประกอบอาหารเป็นประจำ

11. หลีกเลี่ยงอาหารทอดที่มีน้ำมันมาก เช่นปาท่องโก๋ แฮ่กิ๊น ข้าวเกรียบทอด ข้าวตังทอด มันทอด ฯลฯ

12. ทานอาหารให้ตรงเวลา และไม่ควรงดอาหารมื้อหนึ่งมื้อใดโดยเฉพาะผู้ได้รับการรักษาด้วยการฉีด

 อินซูลิน เพราะอาจมีผลให้น้ำตาลในเลือดต่ำจนหมดสติได้

อาหารชนิดใดที่ผู้ป่วยควรรับประทานและไม่ควรรับประทาน

1. นมสด เป็นอาหารที่ประโยชน์แก่ร่างกายมาก ผู้ป่วยโรคเบาหวานดื่มได้ แต่น้ำนมที่ขายอยู่ในท้องตลาด

 ปัจจุบันมีมากมายหลายชนิด ควรเลือกซื่อดื่มได้ เช่น น้ำนมสดหนองโพ น้ำนมสดฟาร์มโคนมไทยเดน มาร์คควรเลือกดื่มชนิดนมจืดไม่เติมน้ำตาลหรือชนิดไม่ปรุงแต่ง

น้ำนมผสมคืนรูป เป็นนมผงที่นำมาผสมกับน้ำ มีลักษณะคืนรูปน้ำนมได้แก่ นมสดตราหมี นมบลูซิลของ

โฟร์โมสต์ นมสสมคืนรูปเนสเล่ ผู้ป่วยควรเลือกชนิดจืด

นมสดระเหย หรือนมข้นจืด มีลักษณะข้นเท่านมสดธรรมดาแต่การผลิตในประเทศไทยให้นมผลที่ไม่มี

ใขมันผสมกับเนยหรือน้ำมันพืช และเติมน้ำครึ่งหนึ่งของนมธรรมดา ทำให้มีลักษณะข้นใช้ใส่เครื่องดื่มต่าง ๆ เช่น

ชา กาแฟโอวัลติน โกโก้ เช่น นมข้นจืด ตราดอกมะลิ ตราดอกคารเนชั่น ตราดับเบบี้ โรคเบาหวานใช้ได้

นมธรรมดา เช่น นมผงดุสิต เนสเปรย์ คลิม มอลลี่

นมเปรี้ยว ที่ขายทั่วไป ได้แก่ โยเกริต มีทั้งชนิดที่ปรุงแต่งด้วย น้ำเชื่อม ผลไม้เช่น สัปปะรด สตอเบอรีฯ และ

ชนิดที่ไม่ปรุงแต่งรส ผู้ป่วย โรคเบาหวาน ควรเลือก ชนิดที่ไม่ปรุงแต่งรส

นมข้นหวาน ผู้ป่วยโรคเบาหวานไม่ควรใช้นมชนิดนี้ เพราะจะให้ระดับน้ำตาลในเลือดสูง

น้ำนมถั่วเหลือง ที่ขายอยู่ในปัจจุบันนี้มี นมถั่วเหลืองเกษตร โบมัน แล็คตาซอย ไวตามิลค์ นมถั่วเหลืองเหล่า

นี้ได้มีการเติมน้ำตาลลงไปด้วยทำให้มีรสหวาน ไม่เหมาะสมสำหรับผู้ป่วยโรคเบาหวาน ผู้ป่วยโรคเบาหวานดื่มได้ แต่ต้องไม่เติมน้ำตาล

2. ผัก ผู้ป่วยโรคเบาหวานควรรับประทานผักมาก ๆ ทั้งผักสดและสุก เพราะใยอาหารในผักจะช่วยให้น้ำตาล

ถูกดูดซึมได้น้อยลง จึงช่วยให้ระดับน้ำตาลในเลือดไม่สูงทั้งยังไม่ให้ท้องผูกอีกด้วย ผักรับประทานเท่าใดก็ได้เพราะให้แรงงานน้อยมากได้แก่ หน่อไม้ ผักกวางตุ้ง มะเขือเทศ ผักกาดขาว ถั่วงอก ผักคะน้า พริก ตำลึง กะหล่ำดอก ถั่วพลู คื่นไช่ มะเขือต่าง ๆ กะหล่ำปลี ชะอม น้ำเต้า มะระ บวบ ผักโขม ยอดฟักทอง ใบกุ่ยใช่ แตงกวา ผักบุ้ง ต้นหอม ฯลฯ

ผักที่มีคาร์โบไฮเดรทมาก เช่น ฟักทอง แครอท สะเดา สะตอ มะรุม ลูกเนียง ถั่วลันเตา ผู้ป่วยโรคเบาหวานไม่

ควรทาน

3. ผลไม้ จะมีน้ำตาลอยู่โดยธรรมชาติจะแตกต่างกันตามชนิดของผลไม้บางชนิด จะมีรสหวานมาก จึงไม่

เหมาะสำหรับผู้ป่วยโรคเบาหวาน

4. ธัญญพืช และเผือกมันต่าง ๆ เป็นอาหารที่มีคาร์โบไฮเดรทมาก ไม่ควรรับประทานมากเกินไป อาหาร

จำพวกนี้ได้แก่ ก๋วยเตี๋ยว บะหมี่ ขนมจีน วุ้นเส้น ขนมปัง เผือกมันต่าง ๆ ผู้ป่วยโรคเบาหวานสามารถรับประทานอาหารเหล่านี้ได้ ทุกวัน รับประทานได้มากน้อยเพียงไรนั้น ขึ้นอยู่กับกิจกรรม และแรงงานที่ใช้ในแต่ละวัน ควรรับประทานข้าวหรืออาหารแป้งอื่น ๆ ให้น้อยลงแพทย์หรือนักโภชนาการจะเป็นผู้กำหนดให้ ถ้ากินอาหารประเภทนี้มากเกิน จะทำให้น้ำตาลในเลือดสูงได้ ถ้าสามารถ รับประทานข้าวซ้อมมือได้ทุกวันก็จะดีมาก ในข้าวซ้อมมือมีใยอาหารมาก

วุ้นเส้น เป็นอาหารที่ผู้ป่วยโรคเบาหวานคิดว่ารับประทานได้โดยไม่จำกัด เพราะเป็นโปรตีนจากถั่ว แต่ที่จริง

วุ้นเส้นเป็นอาหารจำพวกแป้งเช่นเดียวกับข้าวหรือก๋วยเตี๋ยว เพราะกรรมวิธีในการทำวุ้นเส้นถูกแยกส่วนที่เป็นโปรตีนออกไป ดังนั้นผู้ป่วยโรคเบาหวานจึงจำเป็นต้องจำกัดการรับประทานวุ้นเส้นเช่นเดียวกับข้าวและแป้งชนิดอื่น ๆ

5. เนื้อสัตว์ ผู้ป่วยโรคเบาหวานควรทานเนื้อเพียงพอกับร่างกายประมาณ 3-4 ช้อนกินข้าวพูนเล็กน้อย หรือ

ประมาณครึ่งขีดต่อมื้อเนื้อสัตว์เหล่านี้จะเป็น ปลา กุ้งหอ เนื้อหมู เนื้อวัว เนื้อไก่ เต้าหู้หรือเมล็ดถั่วแห้ง หากรับประทานมากเกินไปจะเปลี่ยนแปลงเป็นรูปของไขมัน ทำให้อ้วนได้ ผู้ป่วยโรคเบาหวานควรกินเนื้อสัตว์ไม่ติดมันและไม่ทานเครื่องในบ่อยเกินไป

6. ไข่ เป็นอาหารที่มีประโยชน์มาก ผู้ป่วยไม่ควรงด ควรรับประทานไข่เป็ดหรือไข่ไก่ ประมาณสัปดาห์ละ

 3-4 ฟอง สำหรับผู้ป่วยที่โคเลสเตอรอลในเลือดสูงอาจกินสัปดาห์ละ 2 ฟอง แต่ถ้ารับประทาน เพียงไข่ขาว ก็รับประทานได้ทุกวัน

7. น้ำตาลเทียมหรือขัณทศกร ไม่ห้ามในผู้ป่วยโรคเบาหวานแต่ควรรับประทานพอควร

8. อาหารที่มีใยมาก ปัจจุบันได้มีการค้นคว้าเกี่ยวกับอาหารที่มีใยมากขึ้น ส่วนลดไขมันในเลือด และน้ำตาล

ได้ เช่น ถั่วฝักยาว ถั่วแขก ถั่วเขียว ถั่วแดง ถั่วดำ ขี้เหล็ก ยอดมะกอก ใบแค เม็ดแมงลัก ฝรั่ง ข้าวซ้อมมือ และผักต่าง ๆ ผู้ป่วยโรคเบาหวานควรรับประทานอาหารเหล่านี้ให้มากขึ้น

อาหารที่ผู้ป่วยรับประทานได้โดยไม่จำกัด

อาหารที่ผู้ป่วยรับประทานได้โดยไม่จำกัด ได้แก่ น้ำส้มสายชู น้ำปลา เกลือ มัสตาด มะนาว พริกไทย เครื่อง

เทศต่าง ๆ เครื่องดื่มประเภทกาแฟ ชา ที่ไม่ได้ใส่น้ำตาล อาหารจำพวกเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอร์ เช่น เบียร์ เหล้า ไวน์ ผู้ป่วยโรคเบาหวานไม่ควรดื่มเพราะมีปริมาณน้ำตาลสูง

ตัวอย่างอาหารโรคเบาหวาน

 อาหารเช้า ข้าวต้มไก่ ไข่ลวก มะละกอสุก (หรือน้ำส้มคั้น 1 แก้ว)

 อาหารกลางวัน ก๋วยเตี๋ยวราดหน้าผักคะน้าหมู (ไม่ติดมัน)สับปะรด 1 จาน (9 ชิ้นขนาดคำ)

 อาหารว่าง นมสดจืดเดนมาร์ค 1 แก้ว

 อาหารเย็น

ข้าวสวย

แกงส้มผักรวมมิตร - กุ้ง

ปลาสลิดเค็ม

ผักบุ้งไฟแดง

แตงโม

7. ไขมันหรือน้ำมัน เป็นอาหารที่มีพลังงานสูงมาก ถ้ารับประทานมากทำให้อ้วน ดังนั้น เพื่อควบคุมน้ำหนัก

ไม่ให้เพิ่มมาก โรคเบาหวานจึงควรหลีกเลี่ยงอาหารที่มีไขมันมาก

7.1 ใขมันสัตว์มีสารทำให้ไขมันในเลือดสูง เป็นสาเหตุหนึ่งทำให้เกิดโรคหลอดเลือดแข็ง และหัวใจขาด

เลือด พบมากในผู้ป่วยโรคเบาหวานที่มีน้ำตาลในเลือดสูง ผู้ป่วยโรคเบาหวานจึงควรหลีกเลี่ยง ได้แก่ มันหมูมันวัว หนังไก่ มันกุ้ง ครีม เนย เนื้อติดมัน หอยนางรม ไข่ปลา กุ้งใหญ่

7.2 น้ำมันพืช เป็นกรดไขมันที่ช่วยลดไขมันในเลือดได้ ได้แก่ มันมัน ข้าวโพด น้ำมันถั่วเหลือง น้ำมันฝ้าย

 น้ำมันรำ น้ำมันถั่วลิสง ผู้ป่วยโรคเบาหวานควรให้น้ำมันเหล่านี้เพื่อให้ได้น้ำมันไปตามต้องการควรใช้น้ำมันจากบริษัทที่เชื่อถืได้ที่มีเครื่องหมายรับรองคุณภาพ

ของกระทรวงอุตสาหกรรม

ผู้ป่วยโรคเบาหวานควรหลีกเลี่ยงการกินน้ำมะพร้าว น้ำมันปาล์ม กะทิ เพราะทำให้ไขมันในเลือดสูงเช่นเดียว

กับการกินไขมันสัตว์ ทำให้หลอดเลือดแห้งและหัวใจขาดเลือด

7.3 ครีมเทียมหรือไขมันผง ไม่เหมาะสำหรับผู้ป่วยโรคเบาหวานนอกจากจะทำให้อ้วนแล้วทำให้ไขมันในเลือดสูง

ได้เสี่ยงต่อการทำให้เป็นโรคหลอดเลือดแข็ง ผู้ป่วยโรคเบาหวานไม่ควรกินไขมันประเภทนี้

8. น้ำตาล เป็นอาหารที่ผู้ป่วยเบาหวานต้องงดเว้นเด็ดขาด เข่น น้ำหวาน น้ำผึ้ง เครื่องดื่ม ขนมหวาน ทำให้

น้ำตาลในเลือดสูงรวดเร็ว ทำให้เกิดโรคแทรกซ้อนได้ โดยเฉพาะโรคหลอดเลือดแข็งเป็นสาเหตุของโรคหัวใจขาดเลือด ผู้ป่วยโรคเบาหวานมีโอกาสเป็นโรคหัวใจขาดเลือดมากกว่าคนที่ได้เป็นโรคเบาหวาน 2-3 เท่า ควรงดน้ำตาลทุกชนิด

ผู้ป่วยโรคเบาหวานควรปฏิบัติ

1. รับประทานอาหารให้ถูกต้องตามที่กำหนดให้ และรู้จักวิธีใช้อาหารที่สามารถทดแทนกันได้

2. ใช้อินซูลิน หรือยาเม็ดให้ถูกต้องตามเวลา

3. ระวังรักษาสุขภาพอย่าตรากตรำเกินไป

4. รักษาร่างกายให้สะอาด และระวังอย่าให้เกิดบาดแผล

5. หมั่นตรวจน้ำตาลในปัสสาวะ

6. ออกกำลังกายแต่พอควรสม่ำเสมอ

7. ถ้ามีอาการอ่อนเพลีย ตกใจ หวิวใจสั่น เหงื่อออก หรือมีอาการปวดศรีษะตามัว ให้รับประทานน้ำหวาน หรือน้ำตาลเข้าทันที

ทั้งนี้เนื่องจากรับประทานอาหารไม่เพียงพอกับยา แต่ถ้าได้รับประทานอาหารที่น้ำตาล มากเกินไปและได้อินซูลินหรือยาน้อย

ผู้ป่วยจะมีอาการง่วงผิวหนังร้อนผ่าว คลื่นไส้ อาเจียน หายใจมี กลิ่นคล้ายผลไม้ ถ้าทิ้วไว้อาจทำให้ไม่รู้สึกตัว ต้องรีบตามแพทย์ทันที

8. ผู้ป่วยโรคเบาหวานควรมีบัตรบ่งชี้ว่าเป็นเบาหวาน และกำลังรักษาด้วยยาชนิดใดอยู่เสมอ และควรมีขนมติดตัวไว้ด้วย

9. อย่าปล่วยตัวให้อ้วนเพราะ 80% ของผู้ป่วยโรคนี้เกิดจากการอ้วนมาก่อน

10. อย่าวิตกกังวลหรือเครียดมากเกินไป

11. เบาหวานเป็นกรรมพันธุ์ได้ หากสงสัยว่าเป็นเบาหวานควรได้รับการตรวจเลือดจากผู้เชี่ยวชาญเท่านั้น

12. ต้องระมัดระวัง เมื่ออายุเกิน 40 ปี ควรตรวจเลือดดูเบาหวานทุกปีเพราะมีโอกาสเป็นโรคนี้ได้ง่าย

 แม้เป็นเบาหวาน ชีวิตก็ปกติสุขได้